dākšiṇyam S. (ദക്ഷിണ) 1 .Cleverness എന്തൊരു വിദ്യയില്‍ ദാ. Nal. 2. politeness, amiability ദാക്ഷിണ്യവാക്കുകള്‍ AR.; ദാ. ഉണ്ടാ ക to sympathize. ദാക്ഷിണാത്യന്‍ Southern, ദാ'രാം രാജാക്കള്‍ KR. ദാക്ഷ്യംBhg. = ദക്ഷത.

daṇḍ/?/am (Tdbh. ദണ്ഡു, തണ്ടു, തെണ്ടു q. v. = തടി) 1. A stick, staff യമന്‍റെ ദ. ഏററാല്‍ മരിയാതൊരു ജന്തുവില്ല UR.; a handle രത്നദ. പൂണ്ടചാമരം AR.; ദ'മായി വണങ്ങിനാന്‍ Sk. prostrated. 2. a measure = 96 വിരല്‍ (4 Cōl.); a very high measure (prh. = 4.) (ആയി രം ദ'ങ്ങള്‍) AR. = തെണ്ടു. 3. using one's power, one of the 4 ഉപായം, (സാമദാനഭേദദണ്ഡങ്ങള്‍). 4. an army, column ദണ്ഡവ്യൂഹം Bhr. 5. punishment ഇന്നകാ൪യ്യത്തിന്ന് ഇന്ന ദ. VyM.; ദേഹദ. ചെയ്യിപ്പിച്ചും TR. by tortures, വാഗ്ദ., ധിഗ്ദ., അ൪ഥ്ഥദ., വധദ. പ്രയോഗിക്ക VyM.; കഷ്ടമാം ദ. അനുഭവിക്ക Mud. ശത്രുക്കള്‍ കന്നില്‍ ഭൃശം ദ' വും ഉണ്ടാകേണം VCh. severe against enemies. — fine, penalty (V1. തണ്ടം). തോല്ക്ക ന്നോര്‍ ദ. ഇങ്ങനേ forfeit. ഒത്തുനിന്നീടുന്ന ദ'വും നല്കി CG. (in a play). 6. M. hard labour നിന്നുടെ ദ' ങ്ങള്‍ ഓര്‍ത്തു CG., ശസ്ത്രക്രിയ ചെയു പ്രസവ ദണ്ഡം പോക്കി KU. — difficulty ദ'മാം പെരു വഴിപോവാന്‍ VilvP., ദ. എന്നിയേ Bhr. easily. എന്നതില്‍പരം ഒരുദ. Bhr. yet another objection. 7. M. any disease, even slight illness ഇവനു ദ. പിടിക്കും CC., വായുവിന്‍റെ ദ. ഉ ണ്ടായി, കണ്ണന്‍റെ ദ. മാറിക്കൂടുന്പോള്‍, ദ'ത്തി ന്ന് അസാരം ഭേദം വന്നു TR. ദണ്ഡകം (1): ദണ്ഡകാരണ്യം KR. the famous jungle in the Deccan. ദണ്ഡക്കാരന്‍ (7) a sick person. ദണ്ഡധരന്‍ (1. 3) holding a staff, a king, Yāma. Bhg. ദണ്ഡനം (3. 5) punishing; ദണ്ഡനക്രൌ൪യ്യം Nal. (a ദൂഷണം of princes). ദണ്ഡനമസ്കാരം falling down like a stick; prostration, adoration. ദണ്ഡനായകന്‍ (3. 4) a police officer, general. ദണ്ഡനീതി (5) science & practice of the law, ദ. യെ പ്രയോഗിക്കേണം ദണ്ഡ്യന്മരില്‍ VCh. ദണ്ഡന്‍ (1. 7) a Paradēvata. ദണ്ഡപാണി, (ദ. പോലേ കുന്തവും ഏന്തി Mud. =Yama) = ദണ്ഡധരന്‍. ദണ്ഡപാതനം letting the stick fall (on one), punishing (5). ദ. അരുതു VCh. ദണ്ഡമാനം stick-like, ദ'നേന നമസ്കരിച്ചു PrC. ദണ്ഡവിധി 1. verdict ഭ്രഭൃതാബലം ദ. Bhr. 2. condemnation B. denV. ദണ്ഡിക്ക 1. v. n. (6) to work hard, രാ പ്പകല്‍ ദ'ച്ചു CG. took trouble. ഊതിക്കത്തി പ്പാന്‍ ദ'ച്ചു PT. Also impers. എനിക്കു വാ ൪ദ്ധക്യംകൊണ്ടു ദ'ച്ചിരിക്കുയല്ലോ ആകുന്നതു KU. അണ്ഡത്തിന്‍ പൂകൊണ്ടു ദ'ക്കുന്നു CG. to suffer from. 2. v. a. S. to punish. Part. ദണ്ഡിതന്‍ Bhg. punished. VN. ദണ്ഡിപ്പു hard work & its result, expertness. കാണേണം ദ. Bhr. let us see what Previous page Next page

dur S. (euphonic change of ദുഷ്, G. dys) Ill, badly, with difficulty. ദുരത്യയം Bhg. hardly to be got over. ദുരദ്ധ്വം V1. a bad road. ദുരന്തം endless ദുരന്തയാതന Bhg.; ദു'മായ കാ രൃം troublesome. ദുരന്വേഷണം; — ണക്കാരന്‍ prying in order to defame; an impertinent man. ദുരഭിമാനം false feeling of honor. ദുരാഗ്രഹം inordinate desire. ദുരാചാരം indecent conduct, incivility — ദുരാ ചാരന്‍ wicked, rude. ദുരാപം 1. hard to obtain. 2. ഈ ജനത്തി ന്നു രണ്ടു ദു. SiPu. = ദുരാപത്തു. ദുരാരോഹം hardly to be ascended VetC. ദുരാലോചന MR. wicked thought or advice. ദുരാശ a false, wicked hope ദു. വിട്ടു KR.; പര ധനദു ChVr. covetousness. ദുരാസദം difficult to get at, ദു'ദവൃത്തികള്‍ ചെയ്തു VetC. ദുരിതം sin; also = പാപം in the sense of fate. ദു'മല്ലയോ KR. such is fate! it must be so, it seems. — ദുരിതഹരം ChVr. expiatory. ദുരുക്തി a harsh word. ദുര്‍ഗ്ഗം 1. hardly accessible = ദുര്‍ഗ്ഗമം. 2. a fort, stronghold ദു. ഉറപ്പിച്ചു Bhr. — Kinds: ഗി രി —, ജല —, തരു —, ഇരിണ —, മരുദു ര്‍ഗ്ഗം KR. 3. a pass, defile ദുര്‍ഗ്ഗമായുള്ളൊരു മാര്‍ഗ്ഗവും പിന്നിട്ടു CG. ദുര്‍ഗ്ഗ fem. = Kāḷi. ദുര്‍ഗ്ഗാലയം Durga's temple, (108 in Malabar) KU. ദുര്‍ഗ്ഗതന്‍ who fares badly, poor CG. ദുര്‍ഗ്ഗതി misery, ill-luck; hell (opp, സല്ഗതി). ദുര്‍ഗ്ഗന്ധം stench, stinking. ദുര്‍ഗ്ഗമം = ദുര്‍ഗ്ഗം 1. ദുര്‍ഗ്ഗ൪വ്വം impertinence. ദു. ശമിപ്പിച്ചു Nal. ദുര്‍ഗ്ഗുണം ill-nature, perversity. ദു൪ഗ്രഹം 1. to be seized with difficulty. ഏവന്‍ എന്നുള്ളതോ ദു. ദൈവമേ Nal. so difficult to choose the right person. 2. a demon of sickness, ദു൪ഗ്രഹശങ്കയാല്‍ CG. ദു൪ഘടം 1. hardly attainable. എത്തുവാന്‍ ദു. Nal. 2. danger, calamity ഒരു ദു. കുടാതേ വരുവാന്‍ TR.; ചാര്‍ത്തിയതു വളരേ ദു'മായി ത്തോന്നുന്നു TR. the assessment looks terrible. 3. roguery ആദു. ചെയ്യും കൊക്കു PT.; ദു൪ഘടപ്രവൃത്തികള്‍്ക്കീശ്വരന്‍ തുണയല്ല Nal. ദു൪ച്ചെലവു = ദുശ്ശെലവു. ദു൪ജ്ജനം a mischievous person. കോട്ടയകത്തുള്ള ദു'ങ്ങള്‍ TR. rebels. ദു൪ജ്ജയന്‍ hardly conquerable, സംഗരേ ദു'നാ യൊരു തന്പി KR.; ദു൪ജ്ജയവിഷം Bhg. ദു൪ജ്ജരം indigestible, med.; fig. ബ്രഹ്മസ്വവിഷം അതിദു. Brhmd. ദു൪ജ്ജാതന്‍ unfortunate. ദു൪ജ്ജാതകം inauspicious birth. ദു൪ഞ്ഞായം M. calumny, ഇല്ലാത്ത ദു'ങ്ങള്‍ അറി വിപ്പിച്ചു TR. ദു൪ദ്ദശ bad condition ദു൪യ്യോഗ ദു. യിലയ്യോ ChVr. ദു൪ദ്ദ൪ശം hardly visible, സിദ്ധയോഗികളാലും ദു. ഭഗവദ്രൂപം AR. ദു൪ദ്ദിനം a dark day, evil day. Sk. ഒരു ദു൪ദ്ദിവസ ത്തിന്‍ നാള്‍ രാവിലേ. Previous page Next page

dvaidham S. (ദ്വിധാ) Duality. ദ്വൈധീഭാവം 1. duplicity, ambiguity. 2. indifference, neutrality (vu. ദ്വൈതികഭാവം). ദ്വൈ'വും തിരയേണം Bhr. a king must learn to appear unconcerned, impartial.

d/?/šṭam S. (ദര്‍ശ) Seen, ദൃഷ്ടനായി Nal.; appearing there, present. ദൃഷ്ടന്മാര്‍ ആറു പേര്‍ VyM. witnesses. ദൃഷ്ടാന്തം 1. what fixes the eye; pattern, illustration, example. ദൃ. എന്നു പറഞ്ഞീടാം ഇ ന്നിതില്‍ KR. a story proving the truth. അസ്ഥികള്‍ ദൃഷ്ടാന്തപ്പെട്ടു he looked like a skeleton. 2. (vu. നിഷ്ടാന്തം, നിട്ടാന്തം). proof. തീര്‍പ്പു മാററി കിട്ടേണ്ടതിന്ന് ഈ സം ഗതികളാല്‍ ദൃ. ആകും MR. cause will be shown why. എന്നുദൃഷ്ടാന്തപ്പെടുന്നു is proved. അതിന്നു ദൃ. വരുംMR. will be proved. ദൃഷ്ടി 1. sight, ദൃഷ്ടിസ്ഥാനം prospect, ദൃ. വാ തില്‍ V1. a window. അവരില്‍ ദൃ. വെക്ക to look after, care. (നടപ്പിന്മേല്‍ ദൃ'ച്ചു MR. observed his behaviour. ദൃ'ച്ചു വിചാരിച്ചു examined closely). വൃക്ഷങ്ങള്‍ അവന്‍റെ ദൃ. Previous page Next page

daršaγaǹ S. (G. derkō). Viewing, showing; a door-keeper V1. ദര്‍ശനം 1. sight, visit, presence. 2. a meeting. ഇല്ലത്തു വന്നു ദ൪ശനം വെച്ചു അവസ്ഥ പറഞ്ഞു TR. solemn inquiry into a case of caste-offence, a ഭട്ടത്തിരി presiding. 3. a present at a visit. മുനിസഭയില്‍ദ. വെച്ചു ഭക്ത്യാ VyM. 4. a vision, demoniac possession. 5. a philosophical or religious system (= ശാസ്ത്രം); Previous page Next page

dynmnam S. (ദ്യു) Vigour, wealth.

danu S., N. pr. The mother of the Asuras, who are therefore ദനുജന്മാര്‍ Bhr.

dikkụ S. ദിശ്, (fr. ദേശിക്ക) 1. The way one points, direction, quarter, point. പാളയം നാലു ദിക്കിന്നും വിളിപ്പിച്ചു TR. collected his army. എട്ടു ദിക്കിലും ഇല്ല V1. nowhere. പത്താ യ ദിക്കുകള്‍ CG. (8 points + above & below). ദിക്കുവിദിക്കുകള്‍ ഒക്ക നടക്കുമാറു KR. പത്തു ദിക്കിലും നോക്കും Bhg. (in despair). In po. fem. ഉത്തരയായ ദിക്കു CG. പശ്ചിമദിങ്നാരി CG. — In hunting തിക്കും കടവും ഏകി വിളിക്ക. — ദിക്കടയുന്പടി വാവിട്ടലറി KR.; വല്ല ദിക്കിന്നും പുറപ്പെട്ടു പോകും TR. leave the country for good. വഴി ദിക്കുമറിയാ Mpl. song. ദിക്കു പി ഴെച്ചു പോന്ന പശു VyM. a stray cow. ദി. മുട്ടുക V1. to lose the way, see no escape. ദിക്കു മുട്ടിച്ച വന്‍, — കെട്ടവന്‍ one who lost his balance of mind, to whom no refuge is left. ദിക്കില്ലാത്ത രാജ്യം a country where one is not at home. 2. region. ദിക്കുകള്‍ നശിച്ചുപോം PT. the subjects. നമ്മളെ ദിക്കു ദേശം TR. my small territory. ഇരുവൈനാടു ദിക്കുകളില്‍ TR. in various parts of I. ഉണ്മാന്‍പോയ ദിക്കില്‍ in the house where he eats. — part, side തലയില്‍ ൩ ദിക്കില്‍ മുറി ഏററു MR.; ഏതൊരു ദിക്കു പിടിച്ചു പറയേ ണ്ടതു Mud. with what shall I begin ? ഞാന്‍ കൊടുക്കേണ്ടുന്ന ദിക്കില്‍ കൊടുപ്പാന്‍ to my creditors. 3. caso = ദശ, f. i. അങ്ങനേ വരും ദിക്കില്‍ in that case. ൪ ദിക്കില്‍നിന്നു അസത്യം പറഞ്ഞാല്‍ ദോഷം ഇല്ല VyM. Hence: ദിക്കുരം, prh. ദിക്കുപുറം? — ദി. അറിഞ്ഞില്ല vu. don't know where to turn. ദിക്ചക്രജയം — RS. universal conquest. ദിക്പാലന്‍ a guardian of the 8 points, king of the universe, — ദിക്പാലത്വം കൊടുത്തു UR. to Kubēra. — ദിക്പാലകന്‍ id. ദിഗന്തം the end of the horizon; region നാ നാദിഗന്തസാമന്തര്‍ Nal. നാലു ദി'മായി ഓടിച്ചു കാളയെ നാലാക്കിച്ചീന്തിച്ചു കൊന്ന വനേ Genov. ദിഗന്തരം a foreign country എന്തൊരു ദിഗന്തരേ VilvP. ദിഗംബരന്‍ having no garment but the horizon; a naked mendicant. (കൂറയോ ദിക്കുകള്‍ ആയ്വന്നു മിക്കവാറും CG. I have almost been stripped). Previous page Next page

dalam S. (ദല്‍ = ദര്‍) 1. A burst, piece. 2. a leaf, as കമലദലമിഴികള്‍ Nal. part. ദലിതം split. ശരദലിതവപുഷാ AR. lacerated by arrows.